دانستني ها(براي نوجوانان)

جايزه نوبل چيست؟
 

جايزه نوبل هر ساله به كساني كه بيشترين تحقيقات و خدمات را در زمينه ي علوم، ادبيات و پيشبرد صلح جهاني ارايه داده اند، اعطا مي شود.اين افراد، شهرت جهاني پيدا مي كنند و شرح مختصري از زندگي و كارشان در روزنامه ها و مجلات به چاپ مي رسد.جايزه نوبل شامل يك مدال طلا، يك ديپلم افتخار و مقدار زيادي پول نقد است.اين جايزه با اهميت ترين جايزه جهان است.جايزه نوبل به كساني اعطا مي شود كه بهترين تحقيقات و خدمات را در رشته ي فيزيك، شيمي، ادبيات، فيزيولوژي يا پزشكي، صلح يا علم اقتصاد ارايه داده اند.جايزه نوبل در اقتصاد در سال 1969 ميلادي به ساير جوايز افزوده شد.در هر رشته، يك جايزه اهدا مي شود.اگر در يك رشته بيش از يك نفر برنده شود، جايزه نقدي بطور مساوي بين برندگان تقسيم مي شود.
آيا مي دانيد ايده ي اهداي جايزه ي نوبل را چه كسي ارايه داد؟ اين ايده متعلق به دانشمند سوئدي به نام «آلفرد برنهار دنوبل»بود.نام اين جايزه نيز از نام او گرفته شده است.نوبل در بيست و يكم اكتبر 1833 ميلادي در استكهلم متولد شد و در دهم دسامبر 1896 ميلادي درگذشت.پدر او نيز دانشمند بود.نوبل با اينكه سوئدي بود، ولي در روسيه تحصيل كرد.او موفق به كشف ديناميت شد.از ديناميت براي خرد كردن صخره ها و حفاري چاه هاي نفت و همچنين در جنگ استفاده مي شود.نوبل به خاطر اين اختراع مهم، در سرتاسر جهان به شهرت رسيد و از اين راه ثروت زيادي بدست آورد.ثروت او به هنگام مرگ حدود 9 ميليون دلار بود.او قبل از مرگ تمام اين ثروت را وقف كرد تا از سود ساليانه آن به كساني كه بهترين خدمات را در زمينه هاي فيزيك، شيمي، پزشكي، ادبيات و صلح ارايه مي دهند، جايزه يي اهدا شود.نخستين جايزه نوبل در دهم دسامبر 1901 ميلادي به «رونتگن»به خاطر تحقيقاتش بر روي اشعه ي ايكس اعطا شد.جايزه نقدي، چهل هزار دلار بود.
هر ساله در دهم دسامبر اعطاي جوايز در سوئد انجام مي گيرد.«آكادمي سلطنتي علوم استكهلم»مسئول انتخاب بهترين دانشمندان سال، در رشته هاي فيزيك و شيمي است.«انستيتوي كارولين»در استكهلم نيز بهترين افراد را در پزشكي و «آكادمي ادبيات سوئد»بهترين ها را در سوئد انتخاب مي كنند.به همين ترتيب، كميته يي متشكل از پنج تن، كه توسط مجلس نروژ منصوب مي شوند مسئول انتخاب برنده ي جايزه صلح است.جوانترين برنده ي جايزه ي نوبل «سر ويليام لارنس برگ»بود كه جايزه نوبل در فيزيك را در 25 سالگي دريافت كرد.
نوبل چنان شهرتي بدست آورد كه عنصر 102 را به افتخار او «نوبليم»نام نهادند.نام «انستيتو نوبل سوئد»نيز برگرفته از نام اين دانشمند است.
منبع:هفت روز زندگي شماره 94.